Sayfalar

4 Nisan 2010 Pazar

Gümüşhane

GÜMÜŞHANE (ARGYROPOLIS, ARGYROUPOLI, ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ)

GÜMÜŞHANE (ARGYROPOLIS, ARGYROUPOLI, ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ)

Gümüşhane, Türkiye'nin Karadeniz bölgesinde yer alan bir şehirdir. Kent Harşit Çayı boyunca uzanan şehir Trabzon'un yaklaşık 90 km güneyinde yer almaktadır. Sahip olduğu 40000 nüfusun 27 000'i şehir merkezinde yaşamaktadır. Denizden yüksekliği 1227 metre olan şehir toplam 1789 kilometre kare alanı kapsamaktadır.

Adı tam anlamıyla "gümüş evi" anlamına gelir. Bu adı Türkçe Gümüş (gümüş) ve Farsça: خانه hane = khane (House) kelimeleri oluşturur. Ad şehrin yakınında bulunan gümüş madenlerinden dolayı türetilmiştir. Bizans döneminde ise Gümüşhane'ye Chaldia denilirdi.

Roma ve Bizans dönemlerinde yörede kurulu kente Argyropolis (Yunanca argyros: “gümüş” ve polis: "kent" demektir.) adı verilmiştir. Yöredeki savaşların asıl sebepleri tarihi bir ticaret yolu üzerinde bulunması ve madenleriyle ün yapmış olmasıdır.7.yüzyıl sonları ile 8. yüzyıl başlarında bölge Emevi-Bizans ve Abbasi-Bizans arasında birkaç defa el değiştirmiştir.Halife Hz. Ömer zamanında (634-644) Erzincan ve Erzurum Arapların eline geçince Gümüşhane’de bu egemenliği tanıdı. Ancak bu egemenlik fazla sürmeden bölgede yeniden Bizans egemenliği sağlandı. Halife Hz. Osman zamanında (644~656) Gümüşhane, Bayburt, Erzurum ve Erzincan Emir Habib Bin Mesleme tarafından Bizanslılardan geri alındı. Halife Hz. Ali zamanında (656-661), Muaviye ile olan mücadeleler ile iç isyanlarla uğraşılması sebebiyle bölgede yeniden Bizans egemenliği başladı.Emevi Halifesi Abdülmelik zamanında (685-705) bölge tekrar Emevi yönetimi altına girdi. Ancak Halife Velid zamanında (705-715) Araplar ile Hazarlar arasındaki çatışmalarda Hazarlar başarı gösterince bölge yeniden bu durumdan istifade eden Bizanslıların eline geçti.

Abbasiler zamanında Bizans-Arap çatışmaları devam etmiştir. Bu dönemde Gümüşhane yöresi ile ilgili fazla bilgi bulunmamaktadır. Ancak Bayburt'un Bizans egemenliğinde kaldığı bilindiğine göre Gümüşhane de Bizans egemenliğinde kalmıştır diyebiliriz.

13. yüzyılın ikinci yarısında Selçuklular Moğol istilası altında ezilirken Gümüşhane ve çevresinin müdafaası Çepni Türklerine kalmıştır. Rum vakayinamecisi (tarihçisi) Pataretos 14. yüzyılda Çepnilerin Tirebolu'ya vardıklarını söyler ki, bunlar Gümüşhane tarafından gelmişlerdir. Anadolu'nun fethinden sonra birçok imaret kurulmuştur. Gümüşhane ve Kelkit, Emir Mengücek Gazi tarafından kurulan Erzincan imaretine bağlanmıştır. 1164'te II. Kılıçarslan Mengücekli topraklarını Anadolu Selçuklu Devleti'ne bağladı. Anadolu Selçuklu Devleti'nde ticarete büyük önem verildiğinden tarihi bir ticaret yolu üzerinde bulunan Gümüşhane ve çevresi de önemini devam ettirmiştir.1243 Kösedağ Savaşı'nda İlhanlılar, Selçukluları yenerek buraları zaptettiler.

Anadolu, Moğolların nüfuzu altına girince Trabzon Rum İmparatorluğu bu defa Moğollara vergi vermeye başladı. Moğol nüfuzunun kırılması ve Türkmenlerin beylik kurmak için faaliyet göstermeleri neticesinde ve II. Yuannis devrinde (1280-1297) Türkmenler madenleriyle ünlü Halibya (Haldiya) kısımlarını istila ettikleri gibi Cenevizlilerle Venedikliler de İmparatorluk üzerinde iktisadi nüfuz vücuda getirmişlerdi.

1461 yılında Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon Rum İmparatorluğuna son vermesiyle bölgede Osmanlı etkisi görülmeye başlanmıştır.

Gümüşhane, Trabzon Rum İmparatorluğunun fethedilmesinden sonra Osmanlı hakimiyetine girmiş ve bu hakimiyet 1461'den 1467'ye kadar sürmüştür. Bu tarihten sonra Gümüşhane Akkoyunluların hakimiyetine girmiştir. Bu hakimiyet 1473 yılında Fatih ile Uzun Hasan arasında vuku bulan Otlukbeli Savaşıyla sona ermiştir. Gümüşhane ilinin kuzeyindeki "Kharşit" ilk Osmanlı belgelerinde "Khas-Rudu çayı orta ve yukarılarındaki Torul ve Canıca (Gümüşhane'nin eski adı) kesiminde Akkoyunlular'a bağlı Ortodoks-Apkazlı (Abaza) "Torul Beyliği" 1474'de (veya 1478) Fatih'in Amasya'dan gönderdigi bir ordu kolu tarafından fethedilmiştir.

Rumca Argyròpolis (gümüş şehir), kentin aydınları tarafından çağrılan buydu. Kentin antik Yunan ismi Θήρα (Thera) anlamı, kapı idi . Şehir İyon Yunanlılar ilk bölgedeki gümüş keşfedilen tarafından Thyra (GRK: Θύρα) yerleşim olarak M.Ö. 700 civarında kurulmuştur. Diğer isimler kasaba tanımlamak için kullanılan Argyropolis (Αργυρόπολις), Γκιμισχανά ve Κιουμουσχανά edildi. 840 AD civarında Argyroupolis yeni Roma (Bizans) Chaldia (Χαλδία) ili dahil edildi. Osmanlı yıllarda Argyroupolis ve sancak Trapezunta of vilaet idaresi altında düştü ve 4 kaza: bölündü yani Argyroupolis, Torul (başkent Ardassa), Cheriana ve Kelkit. Bazı sahne argentiferous kurşun ve 6 bakır madenlerinin 37 mayın oluşturmaktadır olarak hangi Argyroupoli yer oldu sancak. Dair bir kanıt yoktur, bu mayınların kullanımı Bizans dönemlerinde olduğudur.

Gümüşhane yüksek dağlarla çevrili, Zigana-Trabzon Dağları kuzeyinde, Çimen Dağları güneyinde, Giresun Dağları'nın batı ve doğu Pulur, Soğanlı Dağları için. Trekking popüler spordur bu dağlarda yer almaktadır. Zigana Dağı üzerinde bir kayak merkezi ve kış sporları için tanınmış bir turistik yerdir. Abdal Musa Tepesi (3.331 m.) içindeki en yüksek doruğudur. ormanlarda başlıca ağaç sarıçam ve göknar, ve birçok hayvan ve kuş alanı bulunmaktadır. Orada Karanlık Göl, Bes Göller, Artebel Gölü, Kara Göller gibi Gavurdağı Dağı'nın zirvesinde birçok göl ve doğal parklar gibi korunmaktadır. Bunlar dağların Gümüşhane ilinin alanının% 56 oluşturur.

pek çok tarihi yerleri, camiler, kiliseler, kaleler ve böylece Gümüşhane zengin bir tarihsel geçmişe sahiptir. Sadak modern kasabada Satala Antik kentin doğusunda antik Roma İmparatorluğu'nun en önemli askeri kampı oldu. Burası Hititler, Asurlular, Romalılar tarafından yönetildi ve Bizanslılar. Bugün, Sadak köyünün dayalı Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından korunmaktadır. Ayrıca, Süleymaniye Camii önceki Gümüşhane yerleşim yerinde olup Osmanlı Sultanı Kanuni Sultan Süleyman tarafından görevlendirildi. Küçük Camii ve cit Köyü Camii diğer bazı popüler camilerin şehri bulunmaktadır. Ayrıca, Gümüşhane içinde çok sayıda kilise bulunmaktadır. Santa Çakallı, Santa Terzili, Kalur Rock, Samamoni ve Theodor Kiliseler Gümüşhane tarihsel kiliselerin bazı örnekler verilmiştir.

Çok sayıda büyük ve küçük mağaralar Gümüşhane jeolojik yapısından kaynaklanmaktadır. Karaca Mağarası en Gümüşhane yılında bazı spesifik özellikleri nedeniyle popüler. Mağaranın toplam uzunluğu 150 metredir. Bu fosil mağara ve Torul ve Gümüşhane arasında yer alır. Sular çatlak sisteminin birbirine kesim sızıntısı. Oluşumu ilginç sarkıt, dikitler, sütunlar, traverten havuzlar ve Karaca Mağarası bazı özellikleri vardır.

Gümüşhane de yaylaları ormanları arasında gizli popüler. Zigana, Taşköprü, Artabel, Şiran ve Kalis yaylalarda her yıl düzenlenen bazıları ve yaz festivalleri bulunmaktadır. Çok sayıda yerli turist, bu festival ve eğlendirmek için de bazı bölgesel öğeleri veya gıda alışveriş yapmak katılın. Pestil ve Kome Gümüşhane ve ünlü tatlılar, onlar dut yapılmış, bal, fındık, ceviz ve süt. Ayrıca Kome ve, kuşburnu, elma pestil ve ceviz bazı ortak doğal gıda ve bunların çok farklı tatlılar Gümüşhane yapılır vasıtasıyla vardır. Bu zengin bir yemek kültürü var; mantı, lemis, erişte, muğlama, kuymak, evelek dolması ve siron bazı Gümüşhane olarak bilinen yiyecek vardır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder